Wil je veel nieuwe ideeën opsteken over STEM-didactiek en didactiek voor wetenschappen en techniek? Kies dan uit de brede waaier aan workshops tijdens de STEM-dag.
Het programma van de STEM-dag omvat twee luiken:
VOORMIDDAG (9.15-12.15 u.): STEM in het secundair onderwijs (organisator: Lerend Netwerk STEM Oost-Vlaanderen, in samenwerking met HoGent, UGent en ArteveldeHS)
Doelgroep: leraren 1ste, 2de en 3de graad SO, directies, pedagogische begeleiders, lerarenopleiders, beleidsmakers, onderzoekers, ...
Inhoud: Gastsprekers en workshops uit het hoger onderwijs, gericht naar STEM-leerkrachten uit het secundair
NAMIDDAG (12.15-16.15 u.): 2de netwerksessie van het Vlaams Lerend Netwerk STEM SO - Thema: "STEM: Hoe?" (ondersteund door de Vlaamse Overheid Departement Onderwijs & Vorming en door UC Leuven-Limburg, Odisee, Hogeschool Gent, Hogeschool Vives en Arteveldehogeschool)
Doelgroep: leraren (1ste, 2de en 3de graad SO), directies, pedagogische begeleiders, lerarenopleiders, beleidsmakers, onderzoekers, ...
Inhoud: Vanuit onderzoek en praktijk wordt tijdens de netwerksessie dieper ingegaan op:
- Hoe organiseer je STEM in de school?
- Hoe breng je STEM in de klas?
- Een conceptmap die de interactie toont tussen de verschillende STEM-dimensies
Opmerking: Het namiddagprogramma is een herhaling van dat in Diepenbeek op 23/01.
Programma-overzicht in detail
VOORMIDDAG: STEM in het secundair onderwijs
09.00-09.30 u.: Onthaal en verwelkoming met koffie
09.30-09.40 u.: Opening van de dag
09.40-10.10 u.: Keynote 'Wat verwacht het hoger onderwijs van STEM in het secundair onderwijs?'
- Spreker: prof. dr. ir. Francis Wyffels
10.10-10.30 u.: Keynote 'Wat werk echt van STEM?'
- Spreker: Pedro De Bruyckere
10.30-11.10 u.: Workshops reeks A
- A1. CS Unplugged (UGent)
- Lesgever: prof. dr. ir. Francis Wyffels, Faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur
- Inhoud: Het CS Unplugged handboek (http://csunplugged.org/) bevat een interessante verzameling van Computer Science (computerwetenschappen of informatica) gerelateerde spelletjes. Deze spelletjes kunnen gespeeld worden met kinderen en tieners. Elk spel is zodanig opgevat dat spelers het probleem moeten onderzoeken en zelf met oplossingen voor de proppen komen. Na ieder spel is het aangewezen om de gevonden antwoorden in groep te bediscussiëren en deze te linken met de theorie. Het beste van al? Je hebt er niet eens een computer voor nodig! Eén van de hoofdstukken, Colour by numbers, in het CS Unplugged handboek gaat over beeldrepresentatie met bits en relateert het met faxmachines. Recent, in het kader van het Google RISE project CErrobotics werd dit spel aangepast en laten we leerlingen hun eigen beeldrepresentatie en tranferprotocollen opstellen. Bovendien maken ze al spelenderwijs kennis met de concepten ruis, bandbreedte en compressie. Naast dit spel geeft het lesmateriaal ook nog een aantal tips mee om met het CS Unplugged handboek aan de slag te gaan.
- A2. Follow the message (HoGent)
- Lesgever: Bert Van Vrekkem, lector ICT aan Faculteit Bedrijf en Organisatie, HoGent
- Inhoud: In deze workshop kom je te weten hoe het internet precies werkt. Aan de hand van simulatiesoftware bouwen we stap voor stap een computernetwerk uit. We leren de belangrijkste types netwerkapparatuur kennen (switches en routers) en bespreken op welke manier de "eindsystemen" (bv. gewone pc's, netwerkprinters, enz.) met elkaar communiceren. We hebben het ook over de belangrijkste netwerkprotocollen, de talen waarmee de onderdelen van een computernetwerk met elkaar spreken. Aan het einde van deze workshop begrijp je wat er gebeurt als je in je webbrowser een webpagina opvraagt, hoe deze aanvraag de server bereikt, waar de webpagina op bewaard wordt, en hoe die doorgestuurd wordt naar je eigen pc.
- A3. De Autofabriek (UGent)
- Lesgever: prof. dr. ir. Stijn De Vuyst, Faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur
- Inhoud: Hoe organiseer je de productie van een auto in een fabriek? Welke processen komen daar bij kijken, waar moet je rekening mee houden, hoe benut je alle beschikbare ruimte/materiaal/… optimaal om binnen een zo kort mogelijke tijd een maximale productie te realiseren? In deze workshop bekijken we hoe je als leerkracht met Lego een volwaardig productieproces kan simuleren en hoe je de leerlingen kan laten proeven van de complexiteit van het werk van een ingenieur.
- A4. Tinkering
- Lesgever: Jan De Lange, lector aan Lerarenopleiding ArteveldeHS
- Inhoud: Tinkering is meer dan enkel maken! Het wordt gezien als een pedagogiek, een werkmethodiek waarbij overleg, teamwork en ontwerpen gefaciliteerd worden doorheen activiteiten. Leerlingen experimenteren in een soort leerlabo met als doel hen te stimuleren in het leren over wetenschappen, kunst en menselijke perceptie. Deze aanpak is gebaseerd op het constructivisme (thinking through making). Tijdens deze workshop worden een aantal voorbeeld activiteiten doorlopen, gereflecteerd over de eigenlijke pedagogiek alsook gekeken naar opportuniteiten binnen techniek, wetenschaps- of STEM-projecten. Meer info.
11.15-11.25 u.: Koffiepauze
11.30-12.15 u.: Workshops reeks B
- B1. Programmeren zonder pc (UGent)
- Lesgever: dr. Leen Brouns, faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur
- Inhoud: Leren programmeren gaat over meer dan enkel code schrijven. Het gaat over instructies geven en het effect van die instructies proberen te voorspellen, en daarvoor hoef je niet achter een computer te zitten. In deze workshop bekijken we hoe je aan je leerlingen de basics van programmeren en computationeel denken kan aanbrengen, zonder dat daarvoor achter een scherm hoeven te zitten.
- B2. CSI-lab (HoGent)
- Lesgever: Christel Meert, lector chemie, Faculteit Natuur en Techniek, HoGent
- Inhoud: Forensisch onderzoek spreekt tot de verbeelding. Deze interesse wordt gevoed door allerhande televisieseries. Maar is televisie wel realistisch? De leerlingen krijgen in deze workshop een beknopte uiteenzetting over de huidige technieken binnen forensisch onderzoek en een weergave van de diensten en laboratoria die hiervoor verantwoordelijk zijn. Vooraleer zelf ‘inspecteur’ te spelen, worden ze vertrouwd gemaakt met de wetenschappelijke achtergrond van de experimenten en de rol van chemie hierin.
- B3. Landmeten met drones (HoGent)
- Lesgever: Dennis De Vriendt, lector landmeetkunde, Faculteit Natuur en Techniek, HoGent
- Inhoud: De deelnemers worden ondergedompeld in de hightech wereld van de landmeter-expert. De activiteit bestaat uit drie grote delen: een introductie, een demovlucht en een verwerking van de luchtbeelden.
- B4. Big ideas in STEM
- Lesgever: Jouri Van Landeghem, lector fysica aan Lerarenopleiding, Faculteit Mens en Welzijn, HoGent
- Inhoud: Wat zijn de grote ideeën die naar voor komen binnen STEM? Wat zijn de cruciale concepten die aan leerlingen meegegeven zouden moeten worden in een STEM-vak? Wat is “STEM-denken” eigenlijk? Welke vaardigheden breng ik aan en hoe geef ik leerlijnen daaromtrent vorm? We stellen een kader voor met stevige internationale fundamenten, aangepast aan het Vlaamse onderwijslandschap, om een rode draad te vormen doorheen heel het STEM-gebeuren op jouw school.
12.15-13.00 u.: Broodjeslunch
NAMIDDAG: 2de netwerksessie van het Vlaams Lerend Netwerk STEM S.O. - Thema: 'STEM: Hoe?'
12.15-12.30 u.: Onthaal
12.30-13.00 u.: Broodjeslunch
13.05-13.20 u.: Keynote "De STEM dimensies nader bekeken"
- Spreker: Jouri Van Landeghem (HoGent)
13.20-14.00 u.: Pitches rond de visie op STEM vanuit scholen
14.05-14.35 u.: Ronde tafel
14.35-14.50 u.: Koffiepauze
14.50-15.05 u.: Keynote "STEM: Hoe?"
- Spreker: Jan de Lange (Artveldehogeschool Gent)
15.10-16.00 u.: Praktijk- en beleidsessies - reeks C
- C1. Bouw je eigen Theremin (muziekinstrument) met Arduino
- Doelgroep: 2de en 3de graad secundair onderwijs
- Lesgevers: Dirk De Muynck, Griet Vandaele - SKI Gent
- Inhoud: In dit vakoverschrijdende STEAM-project bouwen de leerlingen van de 2de graad kunstsecundair een eigen theremin op basis van een Arduino en sensoren. Een theremin is een tot de verbeelding sprekend instrument dat bespeeld wordt zonder aanraking. Tijdens de lessen informatica leren de leerlingen werken met elektronica en programmeren. In de kunstvakken Digitale technieken, Vorm 3D en architecturale vorming ontwerpen en bouwen de leerlingen een behuizing voor het instrument in constructivistische stijl. Meer informatie, lesmateriaal en reacties van de leerlingen vind je hier.
- C2. 12 jarigen ontwerpen hun eigen APPS
- Doelgroep: 1ste graad TSO
- Lesgever: Bart Huykens - St.-Jozefinstituut Schoten
- Inhoud: Leerlingen van de eerste graad secundair onderwijs zijn helemaal gek van hun smartphone en tablet. De ideale insteek dus om via deze weg de link te maken met Wetenschap en Wiskunde. Met de juiste begeleiding kunnen leerlingen met Appinventor zelf hele mooie en bruikbare apps maken voor Android toestellen. Laat u tijdens deze korte sessie van 50’ overtuigen van de resultaten en het gebruiksgemak.
- C3. Laat ons dit jaar anders een foto van de maan nemen
- Doelgroep: 3de graad TSO
- Lesgever: Erik Marynissen, Don Bosco Hoboken
- Inhoud: In het laatste jaar maken onze leerlingen iedere keer een vakoverschrijdend project, ondertussen kiezen we al een aantal jaren een opdracht die onder de noemer STEM valt. We starten met een brainstormsessie op het einde van het 5de of in het begin van het 6de jaar. Zo ook dit jaar met de sterrenkijker, de uiteindelijke opdracht luide, "maak een film van de maan gedurende 15 min". De sterrenkijker met aardcompensatie brengt hier de oplossing van het gestelde probleem. Soms bouwen we ook voort op voorgaande projecten, ons tweede project was een mobiliteitsvraagstuk. "Een breed inzetbaar transportmiddel zonder verbrandingsmotor." Het antwoord daarop is een trapauto geworden met elektrische ondersteuning. Ronkende titels met een hoog realisatiegehalte, maar hoe vat je zo iets aan en wat zijn de valkuilen van dergelijke STEM-projecten. We geven een overzicht van kenmerkende zaken die worden aangeboden in de verschillende jaren. Verder geven we nog een korte uileg over ons projectlokaal dat stelselmatig is getransformeerd naar een FABlab dat toegankelijk is tijdens de middag voor onze leerlingen.
- C4. Aardbeienteelt in de serre
- Doelgroep: 3de graad ASO/STEM
- Lesgevers: Jan Thielemans en Jan Moeskops - Heilig Graf Turnhout
- Inhoud: In het kader van het vak STEM kweken wij aardbeien in een klimaat gestuurde serre. In een eerste fase (voorbereiding) worden vakken zoals aardrijkskunde, biologie en chemie geïntegreerd om groeivoorwaarden van de plant te bespreken. Ter voorbereiding van de sturing worden regelkringen in de fysica en biologie behandeld. In een tweede fase wordt aan de hand van een miniserre het principe van regelkringen toegepast. In de laatste fase worden in de serre met aardbeienplanten parameters zoals irrigatie, voeding, CO2 en licht via Arduino gestuurd.
- C5. Ontdek Design Thinking als STEM-didactiek
- Doelgroep: 1ste graad ASO
- Lesgevers: Joos Van Cauwenberghe & Gudrun Galle, STEM-leekrachten, Katholieke Scholengroep RHIZO, Kortrijk
- Inhoud: Design Thinking is een methodiek uit de designwereld om snel en projectmatig tot resultaten te komen. Het stimuleert teamsamenwerking, creativiteit en probleemoplossend denken. Door samen een concreet project te doorlopen willen we de waarde van Design Thinking voor het STEM-onderwijs duidelijker schetsen.
- C6. STEM en de zin voor innovatie
- Doelgroep: 1ste, 2de en 3de graad ASO
- Lesgever: Isabelle Truyen (coördinerend directeur sgr20) en Bert Schietse (STEM-coördinator KA Zottegem)
- Inhoud: De uitdaging en invulling van STEM-onderwijs van 12 tot 18, de meerwaarde van het FabLab en het blijven inzetten op vernieuwing.
- C7. STEM: een leerpad naar de toekomst
- Doelgroep: 1ste en 2de graad ASO
- Lesgever: Ignace Tanghe - Don Boscocollege Kortrijk
- Inhoud: In deze sessie komt een stukje visievorming naar boven met een aantal praktijkvoorbeelden. De workshop past in een Europees nascholingstraject van het Don Boscocollege Kortrijk. In het college (ASO) is STEM aanwezig in de eerste en de tweede graad en staat de derde graad in de steigers. Naar aanleiding van de nascholingen komen we tot een leerlijn voor ASO-onderwijs binnen de school. Hierbij nemen we elementen uit good practices uit andere Europese landen mee.
- C8. STEM-specialisatie in 2de en 3de graad vanuit concreet uitgewerkte STEM-projecten in een context van wetenschap en technologie
- Doelgroep: Leraren, middenkader, directies die mee instaan voor de leerinhoud en de pedagogische invulling en coördinatie van de STEM-specialisatie in de bovenbouw
- Lesgevers: Peter Thijs, Stefan Vanderhoydonck, Don Bosco Helchteren.
- Inhoud: Vanuit enkele concrete projecten binnen een globale engineeringscontext, tracht men het onderzoekend leren bij leerlingen van Industriële Wetenschappen te stimuleren en een leerlijn op te bouwen tussen 2de en 3de graad.
16.15 u.: Einde
AMASE wil leerkrachten ondersteunen om de kloof te overbruggen tussen deze geavanceerde research en het STEM-onderwijs in de klas voor leerlingen van 12 tot 18 jaar. 
We delen ook hoe je als lerarengroep Teacher Research kan doen in je eigen klas en hoe je zo je eigen onderwijskwaliteit kan monitoren en bijsturen. 
